گُمبول بافی صنایع دستی کهگیلویه و بویراحمد تزئینات در زندگی عشایری از جنس خود این زندگی است. عشایر نظیر سایر اقشار مردم در عزا و عروسی، در شادی و غم آئین ها و مراسم خاص خود را دارند. برای تزئین مراسم عروسی و شادی از بافته های رنگی به نام گمبول با ضم «گ» استفاده می شود. به این منظور بندی بافتنی را تهیه می کنند و به فاصله هر ۲۰ سانتی متر نظیر ریسه های رنگی مراسم عروسی از نخ های رنگی پشمی یا کاموایی گلوله های نخی درست می کنند و آویزان می نمایند.   گمبول در اندازه های مختلف و برای مصارف مختلف تهیه می شود. کمبول های درشت و پشمی برای طناب سیاه چادر و گمبول های ریز دکمه ای برای تزئین خورجین و نظیر آن استفاده می شود. حتی برای نوار روی آلاچیق ها نیز از گمبول های رنگی استفاده می گردد. از دیگر مصارف گمبول، تزئین جل اسب، تزئینات گلیم و جاجیم مورد استفاده در چینش بافتنی ها است که روی بافتنی های تزئینی منزل کشیده شده و به عنوان پرده ای رنگین استفاده می گردد.   طول گمبول ها به طور متوسط ۱۵ سانتی متر و خط سر آنها ۵ تا ۸ سانتی متر می باشد و برای محکم شدن و وانرفتن بند ها، با نخ و سوزن این بند ها را به هم می دوزند. محل آویز گمبول ها نیز می تواند یک بند به قطر ۲ تا ۵ سانتی متر باشد و یا نواری به عرض ۱۰ تا ۷ سانتی متر تهیه گردد و گمبول ها از آن آویزان گردند. گمبول در اندازه های مختلف و برای مصارف مختلف تهیه می شود منبع:negahmedia.ir بیشتر بخوانید

وسایل مورد نیاز برای ساختن گیوه مناطق کوهستانی کردستان و باختران و فارس و گذرگاههای صعب العبور آن‌ها، کم بوده راههای ارتباطی ماشین رو، نوع معیشت مبتنی بردامداری و کشاورزی و ضرورت تحرک فراوان در فصول سه گانه بهار و تابستان و پائیز (‌که فصل کار هستند) پا افزاری را می‌طلبد که سبک- راحت – مقاوم- خنک و در عین حال ارزان باشد و خود عشایر، روستاییان و جوامع نیمه شهری با امکانات موجود در منطقه قادر به تولید آن باشند. گیوه نوعی پای افزار است که رویه آن را از ریسمان و نخ پرگ یعنی ریسمانهای پنبه‌ای بافته و زیه یا ته آن را گاه از چرم و غالباً‌ از لته‌های بهم فشرده و در هم کشیده می‌سازند. گیوه را باید یکی از جالبترین و ارزنده ترین صنایع دستی روستایی ایران دانست. این پای پوش قدیمی که روزگاری، بخصوص در فصل تابستان مورد استفاده فراوان قرار می‌گرفت در سالهای اخیر به سبب رواج کفش ماشینی و جایگزین شدن آن بجای پای افزارهای قدیمی در اکثر مناطق ایران رونق و اعتبار دیرین را از دست داده و صنعتگران شاغل نیز بعلت کمی درآمد و کاهش تقاضا در این رشته به مشاغل دیگر روی آورده اند ولی زیبائی و تنوع و طرحهای متعدد گیوه آنچنان است که هنوز هم دارای متقاضیان فراوانی بوده و از استقبال قابل توجهی در فصول بهار و تابستان برخوردار می‌باشد. گیوه کشی یکی از صنایع دستی رایج و بومی استان کرمانشاه است و به ویژه در بخش اورامانات از جمله صنایع دستی مسلط می‌باشد. این صنعت بومی را میتوان بر مبنای نوع تولید و محل تولید به دو بخش اصلی روستایی و شهری تقسیم کرد. دو روستای حجیج و نودشه از بخش اورامانات جزو مراکز قریمی و مهم تولید نوع خاصی از گیوه می‌باشد که تخت آن کهنه ای است و به نام گیوه زیره ای شهرت دارد. علاوه بر دو روستای یاد شده روستاهای دیگری که در آنها قبلاً گیوه کشی چینی معمول یوده و هنوز هم این کار ادامه دارد عبارت است از: روستای ورادر- خانه دره – شرکان – میریه نروی – وزلی – تنگ مردان – پیله گر بره سیمین علیا- طلسم – ژامرگ – تومک – زمگه حیدر- حسین آباد – دوآب – قشلاق علیا و داربید.   مواد اولیه: بخشی از مواد مورد مصرف گیوه‌بافان در محل و بخشی دیگر از نقاط دیگر تهیه می‌شود. موادی که در محل تهیه می‌شود. پوست گاو – پیه – نری گاو و نخ تابیده است. و موادی که از خارج محل تهیه می‌شود عبارت است از: ۱ – برای گیوه های تخت زیره ای رنگ – پارچه نازک نخی – کتیرا – نخ تابیده ( قرقره) ۲ – برای گیوه های طرح جدید (‌تخت چرمی و پلاستیکی) میخ پوست دباغی شده – پاشنه های لاستیکی – کف لاستیکی – چسب – پوست – نری گاو – پارچه نخی – موی بز. – کار گیوه کشی معمولاً در دو مرحله کارگاهی و خانگی انجام می‌شود. کارهای مربوط به تخت گیوه که کاری مردانه است معمولاً در کارگاه و یا مغازه ها با ابزار گوناگون انجام می‌شود. در مناطق شهری کارهای مربوط به رویه گیوه توسط زنان و در خانه ها صورت می‌گیرد. این کار در روستا‌ها هم به دست زنان و هم به دست مردان در خانه و قهره خانه و اماکن عمومی در ایام فراغت انجام می‌شود. – در کارگاه های گیوه کشی معمولاً‌ سه نفر با هم کار می‌کنند، این سه نفر که در یک مقطع مثلثی شکل به صورت زنجیره‌ای و یا تقسیم کار معین کار را شروع می‌کنند و به مرحله انجام می‌رسانند عبارتند از: ۱ – پرونیParuni که از پارچه های رنگ شده فیتیله درست می‌کنند و نسبت به دو نفر دیگر از مهارت و تخصص کمتری برخوردار است و در واقع پرونی در مرحله شاگردی گیوه کشی قرار دارد. ۲ – پی کینه گیرPeykanegir کسی که دارای تخصص و مهارت است و به مرحله استادی نزدیک می‌باشد . او بخش میانی کار و به عبارت دیگر بخش اتصال فتیله ها را انجام می‌دهد و تخت گیوه را برای انجام کار نهایی که به دست استاد کار انجام می‌گیرد آماده می‌کند. ۳ – کلاشگرKelash-ger که استاد و معمولاً صاحب کارگاه است برش و پرداخت و تکمیل تخت گیوه و بطور کلی موارد – حساس و دقیق کار را انجام می‌دهد. مرحله دیگر اتصال رویه گیوه به تخت گیوه است و محل آن آنرا استاد کار با سوراخهائی که با درفش بوجود می‌آورد تعیین می کند و یک نفر دیگر که معمولاً در خارج از کارگاه است این محدوده را با ریسمانی که از موی بز تابیده شده می‌دوزد این کار را پرگامارونی Pergama-runi و عامل این کار را پرکاماگیرPergama-gir می‌نامند. ابزار کار در کار گیوه کشی بطور کلی از سه نیروی فشاری – کششی و ضربه ای استفاده می‌شود و ابزارهائی که در این صنعت دستی به کار می‌رود در جهت استفاده از این سه نیرو است و در پاره‌ای موارد به منظور نگهداری و مقاومت پا هم به کار گرفته می‌شود و کلیه این نیروها از طریق دست وارد می‌شود. پا به لحاظ انعطاف پذیری جایگزین سندان می‌شود و بطور کلی ابزار کار عبارت است از: سندان چوبی – مشته – درفش – کوره درفش درفش ناوکش – درفش پرگاماسم – کوره درفش پی کنه – چسنی – پرگاما- گزن – چوب ساو چوکله – روغندان – وز- دوارگیر- گوره گیر – قوتله- چاقو – پواز- گیره کنه.   مراحل مختلف ساخت: ۱ – آماده کردن پوست که مراحل زیر را شامل می‌شود و همه کارهای آن توسط استادکار انجام می‌گیرد. ۱ – خیس کردن. ۲ – گستردن آن روی زمین. ۳ – خاک یا خاکستر پاشیدن روی آن که به تدریج آب پوست را می‌کشد و خشکش می‌کند که این کار گاهی از یکماه هم بیشتر به طول می‌انجامد. ۴ – نرم کردن پوست. ۵ – رشته کردن پوست و درست کردن نسخه‌های باریک. ۶ – زدودن مو از تسمه‌ها. ۷ – نرم کردن تسمه ها با پیه. ۸ – رنگ آمیزی پارچه. ۹ – تهیه فیتیله توسط شاگرد. ۱۰ – پی کنه گیر.     رنگ در گیوه رنگ هایی که در تهیه گیوه بکار می‌رود عبارتند از رنگ های آبی – قرمز- سفید- استخوانی- سیاه رنگ‌های آبی و قرمز که در تخت گیوه بکار برده می‌شود. قبلاً تخت گیوه ها فقط به رنگ سفید بود رویه گیوه مردانه معمولاً سفید بوده و برای بافت گیوه های زنانه از نخ های رنگین و گاه از انواع منجوق نیز استفاده به عمل می‌آید. رنگ استخوانی – رنگ پاشنه و نوک تخت گیوه به دلیل استفاده از نری گاو که بعد از خشک شده حالت استخوانی می‌گیرد به رنگ استخوانی است. رنگ سیاه – رنگ موی بز که در پرگاما به کار می‌رود. سیاه است این رنگ در زیر رویه قرار می‌گیرد و هرگز دیده نمی‌شود. در باختران ۴ نوع گیوه معمول است: ۱ – گیوه تخت آجیده ۲ – گیوه تخت چرمی ۳ – گیوه تخت لاستیکی ۴ – گیوه رویه ابریشمی مراکز تولید گیوه در ایران پراکنده بود و تقریبا در بیشتر نقاط کشور نشانه‌هایی از تولید این محصول می‌توان دید اما عمدتاً مناطق مختلف باختران، استان مرکزی، فارس و …. مرکز تولید انواع گیوه محسوب می‌شود. بیشتر بخوانید

درویش دوزی یا تفرش دوزی درویش دوزی یا تفرش دوزی یکی از انواع رودوزیهای دیگر ایرانی است که در گذشته تولید کننده عمده و اصلی آن مردم تفرش بوده اند ولی در حال حاضر رونق و رواج چندانی نداشت.   این نوع دوخت که از تکنیک بسیار ساده ای برخودار است و به صورت حاشیه هایی پهن بر روی پارچه ایجاد می گردد شباهت زیادی به چشمه دوزی دارد با این تفاوت که در آن به نسبت چشمه دوزی نخ کشی کمتری انجام می شود. نحوه دوخت آن ساده و راحت است و فقط از شلال تشکیل می شود. ساده ترین شکل تهیه سوزن دوزی درویش به این صورت است که:   روش اول: ۱- کشیدن طرح مورد نظر و دلخواه بر روی کاغذ شطرنجی ۲- گذاشتن طرح بر روی جای مورد نظر وکوک گرفتن اطراف آن   ۳- شروع دوخت بر روی کاغذ (به این صورت که نخ مورد نظر را بر داشته، ردیف های افقی را به صورت رفت وبرگشت کار میکنیم سپس ردیف های عمودی را دوخت می کنیم که کامل کننده طرح می باشد.   ۴-پس از اتمام طرح کاغذ را نم دار کرده ،سپس کاغذ را به آرامی از پارچه جدا می کنیم.   ۵-از پشت کار را اتو می زنیم.   ۶-در صورت نیاز آنرا آستر کشی میکنیم. روش دوم: این روش که به صورت تار کشی انجام میشود و نیازی به کشیدن نقش روی پارچه نیست، بلکه طرحها کاملا ذهنی است و از طریق شمارش تار و پود پارچه و با دوخت شلال به وجود می آید. ابتدا با کشیدن سه نخ از طول و عرض پارچه مربع هایی به ضلع یک سانتی متر برروی پارچه مشخص می نمایند و سپس وسط آن را با نخ ابریشمی به رنگ پارچه می دوزند.   در ردیف اول با شمارش تار و پود پارچه، شلال های منظم و یکنواختی بر روی پارچه دوخته می شود و در ردیف دوم شلال ها طوری زده می شود که هر نخی که در ردیف اول روی پارچه قرار داشته، در این ردیف زیر قرار می گیرد.   نکته قابل تذکر در مورد این مرحله این که ردیف شلال های در طرح باید زوج باشد(شش یا هشت ردیف) در گذشته از این دوخت برای تزئین: چادر شب، پرده ، رویه کرسی و بقچه استفاده می شد و امروزه می توانیم برای تزئین لباس، رومیزی و … از آن استفاده کنیم. منبع:tebyan-zn.ir بیشتر بخوانید

آشنایی با هنر سیاه دوزی سیستان و بلوچستان آشنایی با هنر سیاه دوزی   صنایع دستی همچون آیینه ای روح تلاشگر یک قوم و ملت را بازتاب می دهد و تلاش برای زندگی سبز با عشق را به منصه ظهور می رساند. سیستان و بلوچستان بخشی از سرزمین کهن و باستانی ایران است که مجموعه ای از یادمان های تاریخی و فرهنگی این مرز و بوم را از دورترین دوران، قریب به ۱۵۰ هزار سال قبل را در خود حفظ کرده است. صنایع دستی منحصربه فرد خطه کویری سیستان و بلوچستان نمونه ای از آثار بر جای مانده از تمدنی کهن است که هنرمند، نقش جان و دل را بر پارچه و سفال می زند. هنرهای سنتی سیستان   از دیرباز مردم سیستان و بلوچستان از طریق کشاورزی و دامداری امرار معاش می کردند اما مردان در کنار شغل اصلی خود به بافتن حصیر و سبد، تهیه ابزار و مصالح کار و حتی ساختن سفالهایی چون کلپورگان مبادرت می ورزیدند تا قدری از مایحتاج زندگیشان را تامین کنند.   زنان سیستانی و بلوچ از زمانهای دور تاکنون دوشادوش مردان خود، با ذوقی سرشار، بیشتر وسایل خانه را به بهترین شکل درست می کردند و با نقوش زیبا می آراستند. از تهیه پارچه تا دوخت و تزئین پوشاک و بافت فرش، گلیم و جاجیم با زییاترین نقوش برجای مانده از آبا و اجدادشان که سینه به سینه منتقل شده، از دیرباز بر دوش زنان این دیار بوده است. سیستان و بلوچستان بخشی از سرزمین کهن و باستانی ایران است   رهاورد اهتمام مردان و زنان این دیار برای تامین مایحتاج زندگی خود، هنری ممتاز و ارزنده از سرزمین کهن سیستان و بلوچستان است که پیوند تنگاتنگ این آثار با زندگی روزمره مردم، آنها را از سایر هنرهای ایرانی متمایز کرده است.   اگر به نقوش به کار رفته در آثار هنری مردم این دیار به دقت بنگری، پیوند عمیق لحظه ها، باورها و قصه های مردانگی و غیرتمندی گذشتگان در قرنهای متمادی در شکل گیری تمدن این منطقه را درک خواهی کرد. آشنایی با هنر سیاه دوزی سیستان و بلوچستان   عمده ترین هنرهای سنتی و دستی سیستان و بلوچستان، پشتی، گلیم، قالی، سیاه دوزی، سکه و آیینه دوزی، سوزن دوزی بلوچی، خامه دوزی، پریوار دوزی، حصیربافی، پرده بافی، سیاه چادر بافی، سفالگری، جواهر سازی، آویزدیواری از نوع اسفند، تولید ابزارآلات موسیقی، توتن و لنج سازی است.   نوع دیگر سوزندوزی در سیستان، سیاه دوزی است که در آن از نخ سیاه ابریشم استفاده می شود و روی لباس مورد استفاده قرار می گیرد. خامه دوزی و سیاه دوزی تنها جنبه خود مصرفی داشته و فقط بین اهالی سیستان خرید و فروش می شود. سیاه دوزی نوعی سوزن دوزی در منطقه سیستان است.   این نوع دوخت برای تزئین پیش سینه و سرآستین لباس به کار می رود و تنها از نخ سیاه رنگ که معمولا ابریشمی است استفاده می کنند. در سیاه دوزی با دوخت دندان موشی به هم چسبیده نقش هایی را به شکل مثلث بر روی لباس می دوزند و بین این دندان موشی ها گاهی از دوخت زنجیره استفاده می شود.   سیاه دوزی در سیستان در گذشته کاربرد فراوانی داشته است و در جامعه سنتی مردان و زنان سیستانی به کار می رفته که امروزه در اندک قسمت های از سیستان ( سیستان و بلوچستان دوخته و کارایی دارد .در این هنر نقوش فراوانی به کار می رود که بسته به جامه زنان و مردان جداگانه است .این هنر تاریخچه ای کهن در تاریخ سرزمین کشورمان دارد.   مواد اولیه مورد مصرف در سوزن دوزی سیستان نخ و پارچه است .این دوخت علاوه بر جامه مردان و زنان سیستانی برای بقچه،جانماز،روطاقچه ای و غیره استفاده می شود. منابع:irna.ir negahmedia.ir بیشتر بخوانید

نحوه درست کردن کاسه با نخ کنفی این کاسه سبک و هنری٬ علاوه بر زیبایی٬ می تواند کاربردی هم باشد. مثلا می توانید کنترل های وسایل برقی را همیشه داخل آن قرار دهید یا وسایل بافتنی خود را درون آن بگذارید.   این کاسه سبک و هنری٬ علاوه بر زیبایی٬ می تواند کاربردی هم باشد وسایل لازم : ۲۵۰ میلی لیتر سفت کننده الیاف ( ترکیب نشاسته و چسب چوب) یک کاسه نخ کنف نایلون سلوفون قیچی یک کاسه کوچک برای درست کردن محلول سفت کننده الیاف یک کاسه برای قالبگیری مراحل ساخت : وسایل مورد نیاز را آماده می کنیم و کاسه مورد نظر را نایلون می پوشانیم کاسه ای را که می خواهیم برای شکل دادن به کاسه خودمان استفاده کنیم٬ با نایلون می پوشانیم. نخ های کنفی را به اندازه های مساوی می بریم و درون سفت کننده الیاف می خوابانیم تا خیس شوند نخ های کنفی را به اندازه های مساوی و حدود ۳۰ سانتیمتر می بریم و آنها را درون سفت کننده الیاف می خوابانیم تا کاملا خیس شوند. نخ های کنفی خیس خورده را به دیواره بیرونی کاسه می پیچیم و می گذاریم خشک شوند کاسه قالب مان را بر عکس می کنیم و روی دیواره بیرونی آن شروع می کنیم به پیچیدن نخ های کنفی که در نشاسته و چسب چوب خیسانده ایم. وقتی به اندازه کافی و دلخواه نخ ها را پیچیدیم منتظر می شویم تا خشک شود. وقتی نخ ها کاملا خشک شدند٬ نایلونی که روی کاسه کشیده ایم را به آرامی از کاسه جدا می کنیم وقتی نخ ها کاملا خشک شدند٬ نایلونی که روی کاسه کشیده ایم را به آرامی از کاسه قالب گیری جدا می کنیم. امیدوارم این کاردستی را دوست داشته باشید. توجه داشته باشید که این کاسه بیشتر جنبه تزیینی دارد و تحمل میوه های خیس و سنگین را ندارد. منبع : berdook.com بیشتر بخوانید

پوشش زیبای پنجره چقدر نور می خواهید؟ آیا تاکنون در انتخاب نوع پرده خود به این فکر کرده اید که چقدر نور میخواهید؟ از دید شما پرده علاوه بر مشخصات نوع پارچه،رنگ،طرح و مدل پرده،هزینه،دوام و…به چه عوامل دیگری بستگی دارد؟ آیا تاکنون اندیشیده اید که پنجره ای با قاب و شیشه زیبا در خانه خود بکار برده اید اما در طراحی دکوراسیون تمامی زیبایی آنرا زیر پرده ای ضخیم پوشانده اید؟ پنجره علاوه بر اینکه چشم اندازی است به دنیای بیرون در دکور داخلی خانه نیز جایگاهی خاص دارد. به همان نسبت پوشش پنجره هم نقش مهمی در خلوت سازی حریم خصوصی خانواده و تنظیم نور آفتاب دارد.پوشش پرده میتواند نمایانگر دکوراسیون اتاق باشد.   شاید شما از دسته افرادی باشیدکه دوست دارند با آویختن پرده های تور زینتی حال و هوای سبک روستیک فرانسوی را به خانه بیاورند یا شاید ترجیح می دهید با آویختن پارچه های لخت و مزین به تخته والان یا نقوش برجسته دورس کلاسیک و سنتی داشته باشید. شکل پذیری و انعطاف پرده های پارچه ای از بهترین ویژگی های پرده های پارچه ای این است که آنها نقش و رنگ را با خود به همراه می آورند. اگر در انتخاب رنگ و اندازه پرده آگاهانه عمل کنید میتوانید در اندازه پنجره ها تاثیر گذار باشید یعنی اگر اندازه پنجره هایتان با هم یکی نیست و هماهنگی چندانی بین آنها وجود ندارد میتوانید به کمک پرده آنها را هم اندازه و هماهنگ جلوه دهید.   در کنار بسیاری از دکورهای امروزی استفاده از پرده های لخت و کم چین با والان ساده میتواند بهترین انتخاب ممکن به حساب بیاید.   در انتخاب پرده های پارچه ای به این موضوع فکر کنید که آنها در برابر نور خورشید و گرد و غبار تا چه حد مقاوم هستند.   الیاف ابریشمی ،استات،نخ،نایلون و کتان از نوع الیافی هستند که به سرعت به آفتاب واکنش نشان میدهند.الیافی مانند پلی استر و اکریلیک به راحتی با نور خورشید کنار می آیند و با دواتر هستند،البته آستر گرفتن پارچه های پرده نیز به مقاوم سازی پرده کمک میکند.   برای انواع پنجره های به اصطلاح فرانسوی،که معمولا به بیرون میچرخند و باز می شوند،بهتر است چوب پرده را به گونه ای انتخاب کنید که از دو طرف قاب پنجره بیرون بزند تا پرده هنگام جمع شدن در دو سوی پنجره از آن فاصله داشته باشد و در باز و بسته شدنش مشکلی ایجاد نکند. والان های پارچه ای با مترین متراژ،بیشترین آراستگی را عرضه میکنند.   والان ها بر زیبایی دکور اتاق و پنجره می افزایند.استفاده از والان ها باعث میشود ریل پرده و نوار پرده در معرض دید قرار نگیرد.تنوع بسیار در رنگ و طرح والان ها وجود دارد که آنها را با هر دکوری کاملا هماهنگ میکند.   پنجره های زاویه ای: بعضی از پنجره ها در زاویه ای متفاوت قرار دارند. به ابن نوع پنجر ها،پنجره های زاویه ای می گویند. در این سبک بهتر است برای هر دو پنجره یک نوع پوشش انتخاب کرد. به این ترتیب با در نظر گرفتن زاویه دو دیوار و قرینه سازی پوشش دو پنجره،می توانید فضای بزرگتر و هماهنگی را خلق کنید. اگر پرده های مورد استفاده از آن نوعی باشد که به یک طرف جمع میشود،بهتر است در آن سمت پنجره جمع شوند که از آن زاویه دورتر است.       اندازه پرده کرکره را می توانید به دلخواه خود انتخاب کنید و از رایج ترین انواع آنها می شود،به مدل “میکرو” با عرض ۱۳ میلی متر،پرده “مینی” با عرض ۲۶ میلی متر و پرده های پهن با پهنای ۵ سانتی متر اشاره کرد. پرده های کرکره ای در انواع فلزی،چوبی،پارچه ای و وینیلی در دسترس قرار دارد. انواع کرکره های افقی برای درها و پنجره های کشویی مناسب است.پرده های کرکره ای به خوبی بسته میشوند و موجب صرفه جویی در انرژی میشوند. بعضی از پرده ها متعلق به سبک موسوم به پالاریان می باشند،این سبک پنجره ها ه در معاری سنتی دیده میشود و هم در معماری مدرن.سبک پالایان از قدیم برای ایجاد تفاوت و زیبایی بیشتر در طراحی فضای داخلی خانه به کار می فته است. بیشتر بخوانید

تاریخچه ده یک دوزی ده یک دوزی در اصطلاح دوخت‌ها به نوعی دوخت، اطلاق می‌شود که نخ و سوزن از یک نقطه زمینه ده بار عبور داده شود یا ده لا نخ شکل گرفته بوسیله بستی روی زمینه دوخته شود. این دوخت محسنات خاصی را در میان سایر دوخت‌ها به خود اختصاص داده است این دوخت اولاً دارای جلوۀ خاصی است ثانیاً دارای برجستگی است و ثالثاً زمینه مشخص نیست و رابعاً در دوخت ده یک دوزی شیوه تفنن خاصی را بکار می‌گیرد که فوق العاده چشم نواز و تحسین برانگیز است. در مورد تاریخچه ده یک دوزی یا برجسته دوزی با عنایت به اینکه مواد اصلی این دوخت را نخ گلابتون تشکیل می‌دهد تاریخ مشترکی با گلابتون دارد چنانکه از تاریخ تمدن ایران باستان و هنر ایران در دوران ماد و هخامنشی و اشکانی و ساسانی بر می‌آید و نیز گفته‌های کریتوس رونوس و مهرهای استوانه‌ای مکشوف در خزانه تخت جمشید مؤید این امر است. گلابتون دوزی، ده یک دوزی و ملیله ‌دوزی از زمان هخامنشی در ایران رایج بوده است، در دوره اسلامی ‌با توجه به تعهد هنرمندان ایرانی مبنی بر تهیه ۱۲ تخته پرده خانه خدا در شوش و شوشتر این هنر درخدمت تزئین پرده‌ها در آمد علاوه بر این از این دوخت برای تزئینات پوشش ضریح ائمه اطهار و امامزاده‌ها استفاده می‌کردند. دوره صفوی دوره شکوفایی این هنر است، نمونه‌های باز مانده از دوران افشار، زند و قاجار در موزه‌ها نیز حکایت از رواج و تنوع این دوخت در دوران مزبور دارد. مواد اولیه ده یک دوزی را شامل انواع پارچه‌های اطلس، تافته، مخمل، ماهوت، چلوار، کرباس و ترمه و انواع نخ‌های رنگی، طلایی و نقره‌ای دانستند. این در حالی است که در تولید این محصولات از سوزن، قیچی و نقشه به عنوان ابزار اصلی استفاده می‌کنند. همان طور که در بالا اشاره شد ده یک دوزی یا برجسته دوزی روی پارچه‌های مذکور انجام می‌گیرد ده یک دوزی ممکن است به صورت ساده یا برجسته انجام شود. برای برجسته کردن ابتدا طراحی و نقش پردازی کرده و سپس نخ‌های پنبه‌ای یا ابریشم خام یا حتی پنبه را به اندازه دلخواه روی طرح قرار داده و به وسیله بست‌هایی آن را روی زمینه محکم کنند. سپس ده یک دوزی را به دو روش خاص انجام می‌دهند یا روی برجستگی‌ها را با استفاده از نخ گلابتون با گذراندن ده بار نخ و سوزن از یک نقطه ده یک دوزی می‌کنند که لازمه این کار حتماً استفاده از پارچه بافت محکم می‌باشد و یا نخ گلابتون را ده لا ده لا کرده و روی برجستگی قرار داده و با بست‌های نزدیک به هم با نخ گلابتون یا نخ هم رنگ گلابتون به زمینه می‌دوزند. دوزنده در این روش می‌تواند با طراز قرار دادن نخ‌های ده لا و بست‌های خیلی نزدیک به هم حالت خاص به ده یک دوزی بدهد که از دور حالت چشم نوازی را بوجود می‌آورد. برای ده یک دوزی ساده پس از طراحی و نقش پردازی روی زمینه ابتدا دور تا دور طرح را بخیه‌هایی در امتداد یکدیگر می‌زنند و بعد با نخ گلابتون از محل هر بخیه ده بار نخ را رفت و برگشت می‌دهند و یا با قرار دادن نخ ده لا شده گلابتون آن را حالت داده و با بست‌های نزدیک به هم روی زمینه می‌دوزند و به همین شیوه کار را ادامه می‌دهند. مراکز تولید ده یک دوزی را شوش، شوشتر، بندرلنگه، میناب، بندرعباس، اصفهان، کاشان، یزد، تهران، قزوین، ارومیه و کرمان نام برده‌اند. از این دوخت برای تزئین حواشی انواع لباس‌ها، سفره قندها، پرده خانه خدا، بقچه، سوزنی، تزئینات روی جعبه جواهرات، تابلوهای تزئینی، جلد قران، لبه پرده، دیوارکوب، کیسه پول، قاب آئینه و جای مهر استفاده می‌شود. اما از نقوش به کار رفته در این تولیدات بیشتر از همه به بازوبندی، بندرومی، قاب قابی، افشان، گلدانی، محرابی، انواع اسلیمی، بته جقه، گل و مرغ، ترنج نیم ترنج، جناغی، اشکال هندسی، انسانی، حیوانی و کتیبه‌های خطی اشاره می‌شود. منبع: chtn.ir بیشتر بخوانید

ویژگیهای فنی و آسیب شناسی گلیم اشکالات در حین بافت و نحوه جلوگیری از آن الف: سره شدن اگر دقت در بافت گلیم نشود و پودها شل یا سفت باشند این اشکال پیش می آید که برای رفع آن باید هر ۱۰ سانتی متر بافت ، گلیم را به دو طرف راست رو ها گلیم ، با نخ چله ، محکم گره زد و با خط کش اندازه پهنای گلیم را کنترل کرد. ب: ریش شدن چله عوامل زیادی باعث ریش شدن چله می شود که باید به آنها دقت کرد: ۱- ناصافی و خمیدگی لبه ها و نوک تیغه های دفتین. ۲- نا صافی سطح نخ به دلیل تاب بیش از حد. ۳- تماس تیغه های دفتین و چله ها ( نا هماهنگی دفتین و نمره نخ چله مصرفی ). ۴- استفاده از چله های تهیه شده با الیاف کوتاه. ۵- عدم دقت در دفتین زدن و برخورد بی دلیل تیغه های دفتین با چله ها. ج: نخ نما شدن گلیم در هر مرحله از پودگذاری گلیم ، باید دقت به عمل آید تا پود جدید کاملاً در پشت پود قبلی قرار گیرد. در صورت عدم توجه به این امر ، در سطح گلیم نقطه های سفیدی که ناشی از نمایان شدن نخ های تار است به وجود می آید و باعث نخ نما شدن گلیم می شود و از کیفیت هنری گلیم و قهراً قیمت آن می کاهد. د: پرز دادن گلیم استفاده از خامه ( پرز ) های کوتاه جهت بافت گلیم یکی از عوامل مؤثری است که باعث پرز دادن محصول در حین بافت یا بعد از آن می شود. به همین جهت لازم است تا برای پودگذاری حتی الامکان از پودهای کوتاه استفاده نشود ( مناسب ترین طول برای پودگذاری ، طولی است که حداقل برای پوشاندن یکصد تار زیر و رو کافی باشد ). ه: تصحیح پودگذاری در مواردی که بافندگان ، بدون اختیار کردن نقشه و به طور ذهنی بافت را انجام می دهند، احتمال اشتباه در پودگذاری بسیار است و حتی یک پود کم یا اضافه باعث ناهماهنگی بین نقوش خواهد شد و همچنین اندکی بی دقتی در حین بافت به کمک نقشه همین مشکل را به وجود می آورد. با این وجود تصحیح پودگذاری کار چندان دشواری نیست. در مواردی که پودگذاری غلط باشد، بافنده می تواند با به جلو کشیدن چله های مربوط و ایجاد دهانه با کمک انتهای قلاب، پود اضافی را از لابه لای تارها خارج کند و به همین صورت چنانچه افزودن پودی به گلیم ضروری باشد بافنده می تواند به وسیله قلاب یا سوزن با ظرافت و دقت، پود را از لا به لای چله ها عبور و در محل مورد نظر قرار دهد. و: پارگی چله چنانچه در حین بافت بی دلیل یک یا چند چله پاره شود، بافنده به کمک یک قطعه نخ هم نمره با نخ چله، که اصطلاحا ًنخ رفو نامیده می شود، می تواند نسبت به ترمیم آن اقدام کند. گره رفو در گلیم بافی اهمیت خاصی دارد و نحوه بستن آن به این صورت است که یک سر تار پاره شده و نخ رفو را به صورت ضربدر بین انگشتان شست و سبابه نگاه می دارند که حدود دو سانتی متر از نخ آزاد باشد و نخ رفو زیر نخ تار قرار گیرد، سپس نخ رفو را یک بار به دور شست و انگشت سبابه می چرخانند و آن را بین دو سر نخ قرار و سر آزاد تار را از حلقه تشکیل شده عبور می دهند و آن را نگاه می دارند. آنگاه به کمک انگشت شست دست راست انتهای نخ رفو را به طرف پایین می کشند. گره ای که به این طریق ایجاد می شود بایذ حتی الامکان کوچک باشد تا هنگام دفتین زدن، مشکلی به وجود نیاید. توضیح آنکه طول دم گره نباید بیشتر از ۵ میلیمتر باشد و اگر چند راستا در یک ردیف پاره شود، عمل رفو باید به گونه ای انجام گردد که گره ها در مقابل یکدیگر قرار نگیرند. ز: ناصافی پودها چنانچه بافنده ضمن بافت متوجه شود در بعضی از قسمت ها، پودگذاری، خط مستقیمی را طی نکرده باشد می تواند با پودگذاری موضعی آن را رفو کند. پودگذاری موضعی به این ترتیب است که بافنده با کمک سوزن در قسمت های گود، چند رج پود قرار می دهد و نا صافی آن را اصلاح می کند. ح: حذف چله های اضافی بافنده در صورتی که در حین بافت متوجه شود یک یا چند چله اضافه است، می تواند بافت گلیم را طوری انجام دهد که چله های اضافی همراه با سایر چله ها به صورت جفتی مورد استفاده قرار گیرند. بدیهی است این کار در بافت خود را نشان خواهد داد و برای رفع آن بافنده می تواند بعد از بافت ۵۰ رج به آرامی آن را از فاصله مختلف قطع و بافت را ادامه دهد و در پایان قطعات کوتاه شده نخ را به کمک شیئ نوک تیزی از لا به لای پودها خارج کند. ط: کم عرض شدن گلیم: در حین بافت ممکن است به تدریج عرض گلیم کمتر شود، این در اثر کشیدگی بیش از حد پودهاست و باید مراقبت کنند که این چنین نشود. می توان این کار را با خط کش انجام داد. یعنی هر ده یا بیست سانتی متر که بافته می شود اندازه بگیرند و تساوی آن را با عرض بافت هنگام شروع داشته باشند. مورد دیگر کنترل این است که هر بیست سانت باید حدود همین اندازه قسمت بافته شده را از دو طرف به راست رو ها ببندند و به اندازه لازم کشیدگی داشته باشد. ویژگی های فنی گلیم: جنس الیاف: الیاف مورد استفاده در گلیم ها باید از پشم صد در صد خالص، نو ، شسته شده و یا پشم هایی که به روش صحیح از پوست جدا شده اند باشند. قطر الیاف: قطر الیاف باید از ۲۰ تا ۵۰ میکرون باشد. در صد چربی: حداکثر چربی موجود در خامه ها ( بعد از کلاف شدن ) نباید از ۵/۱ در صد بیشتر باشد. ضد بید: گلیم ها باید با مواد شیمیایی مخصوص ضد بید شوند و این عمل به وسیله برچسب بر پشت گلیم ها ذکر شود. ثبات رنگ در مقابل آب: گلیم های دست بافت هنگامی طبق این استاندارد پذیرفته خواهند شد که ثبات رنگ آنها در برابر آب از ارقام زیر کمتر نباشد: الف- درجه تغییر رنگ نمونه اصلی حداقل ۴ باشد. ب- درجه لکه گذاری روی پارچه پنبه ای وپشمی روی استاندارد باشد. ثبات رنگ در مقابل شستشو یا صابون: گلیم های دست بافت هنگامی طبق این استاندارد پذیرفته خواهند شد که ثبات رنگ آنها در مقابل شستشو با صابون از ارقام زیر کمتر نباشد: الف- درجه لکه گذاری روی پارچه پشمی حداقل (۴-۳) باشد. ب- درجه تغییر رنگ نمونه اصلی و درجه لکه گیری روی پارچه پشمی باید روی استاندارد باشد. ثبات رنگ در مقابل نور: گلیم های دست بافت هنگامی طبق این استاندارد پذیرفته خواهند شد که ثبات رنگ آنها در مقابل نور حداقل ۴ باشد. ثبات رنگ در مقابل مالش مرطوب و سایش خشک: گلیم های دست بافت هنگامی طبق این استاندارد پذیرفته خواهند شد که ثبات رنگ آنها در مقابل مالش مرطوب و سایش خشک حداقل ۴ باشد. نمونه خامه گلیم: نمونه خامه گلیم های دست بافت بر مبنای یک لا در سیستم تکس باید از ۲۰۰ تا ۳۴۰ باشد که سیستم متر یک برابر ۳ تا ۵ است در تار گلیم به منظور استحکام بیشتر باید از نخ دو لا استفاده شود.تاب خامه می تواند به شکل S یا Z باشد. طول الیاف: طول متوسط الیاف نباید از ۷ سانتی متر کمتر باشد. تاب خامه: خامه باید در هر سانتی متر حداقل ۲۰ تاب داشته باشد. عوامل آسیب رسان ۱) عوامل آسیب رسان زنده: انسان:انسان می تواند به طرق مختلف نا خواسته در آسیب رسانی به انواع دست بافت ها مؤثر باشد.به عنوان مثال نباید با کفش آلوده بر روی گلیم قدم گذاشت.نفوذ گل و لای به داخل الیاف باعث پوسیدگی زود هنگام گلیم می شود، از طرف دیگر حمل و نقل و بسته بندی صحیح گلیم ها در هنگام جا به جایی می تواند باعث طول عمر بیشتر گلیم گردد. انواع قارچ ها، کپک ها و سایر موجودات ذره بینی: رطوبت مهمترین عامل رشد موجودات ذره بینی به ویژه قارچ ها و کپک هاست.پشم، پنبه و ابریشم، هر سه در برابر رطوبت طولانی آسیب پذیرند. حشرات:در میان حشرات آسیب رسان به گلیم، می توان بید را خطرناک ترین برشمرد.بهترین راه از بین بردن بید، نظافت و تمیز کردن است.   ۲) عوامل آسیب رسان غیر زنده: آب و هوا:یکی از مهمترین عواملی است که می تواند خود به خود و به طور مستقیم نیز به اشیا صدمه برساند و یا اینکه شرایط را طوری فراهم سازد که عوامل دیگر به اشیا صدمه رسانده و آنها را نابود کند. نور:قرار گرفتن اشیا به مدت طولانی در برابر نور خورشید و حتی لامپ های فلور سنت موجب رنگ پریدگی، خشکی و شکنندگی مواد سلولوزی مانند پنبه می شود.نور نه تنها موجب تغییر رنگ گلیم می گردد بلکه باعث کاهش مقاومت مواد اولیه آن نیز می شود.ممکن است نور شدید در کوتاه مدت همان اندازه زیان بار باشد که نور ملایم در بلند مدت است.پنبه، پشم و ابریشم در حالت خیس، نسبت به وضعیت خشک سریع تر دچار تغییر و تخریب نوری می شوند. مواد آلوده کننده هوا:در مناطق شهری دی اکسید سولفور وجود دارد که توسط وسایل نقلیه موتوری و کارگاه های صنعتی تولید می شود.دی اکسید گوگرد، ذرات آهن، ذرات گوگرد و انواع سولفورها از جمله آلودگی های هوای اطراف ماست که از این بین سولفورها زیانبارترین آلودگی موجود در هوا برای گلیم می باشند.این مواد با بخار آب موجود در هوا ترکیب شده و به اسید سولفوریک تبدیل می شوند و موجب سستی الیاف می شوند. منبع:carpetmaster.ir بیشتر بخوانید

ابزار و وسایل کار گلیم بافی   دار: مهمترین وسیله و ابزار کار گلیم بافان دار است .دار یا همان چهارچوبی که گلیم روی آن بافته می شود دو نوع است. ۱-دار عمودی یا ایستاده ۲- دار افقی یا خوابیده از دار افقی خوابیده بیشتر در مناطق عشایری کشورمان استفاده می شود ،عشایر به دلیل کوچ نشین بودن و حرکت مداومی که دارند دارهای افقی که به راحتی قابل حمل است استفاده می نمایند .ولی بافندگان روستایی و شهری یعنی آنان که یکجا نشین بوده و دارای زندگی ثابت و غیر متحرک هستند معمولاً از دارهای عمودی استفاده می کنند.با این حال در بسیاری از مناطق روستایی کشور دارهای افقی رایج می باشد.در برخی از مناطق عشایری از جمله آذربایجان شرقی از دار عمودی بهره می گیرند.   دفتین: برای استتحکام بخشیدن به درگیری الیاف تار و پود گلیم معمولاً از وسیله ای به نام دفتین استفاده به عمل می آید و بافنده پس از گذراندن هر پود افقی از لابه لای تارهای عمودی با کمک آن ضرباتی بر قسمت بافته شده می اورد تا درگیری تار و پود و عمل بافت صورت گیرد.جنس دفتین های مصرفی معمولاً آهن است و از تعداد هفت تا ده تیغه آهنی نازک به عرض دو و طول بیست سانتیمتر تشکیل می شود در برخی مناطق کشورمان بویژه در روستاههای استان کرمانشاه برای ایجاد درگیری تار و پود و نقشهای کوچک و نیز نقوش حاشیه گلیم از ابزاری چوبی یا فلزی به نام سوک استفاده می شود که شکل ساختمانی و اندازه آن متفاوت است.   قیچی: قیچی گلیم بافی از نظر ساختمان و طرز کار شبیه قیچی قالی بافی است و از دو تیغه تشکیل شده است که به وسیله پرچ با پیچ به هم متصل می گردند و حول منطقه ای باز و بسته می شوند. انواع گلیم : گلیم به سه شیوه بافته می شود: گلیم ساده باف : در این نوع گلیم، پودها یکی در میان از لابه لای تار ( چله) عبور می کند. این گلیم یک روست و برای بافت آن معمولا” از نقشه از قبل آماده شده استفاده نمی شود. نقوش گلیم ساده باف، عموما” هندسی است و به ندرت نقوش منحنی در این نوع گلیم دیده می شود. گاهی روی گلیم هائی با زمینه ساده با استفاده از الیاف رنگی پشم، نقوشی ایجاد می شود که غالبا” هندسی است.   گلیم برجسته : این نوع گلیم دارای زمینه ای ساده می باشد ولی طرح اصلی مانند قالی پرزدار است. بدینصورت که از روی نقشه قالی، بر روی چله گلیم گره زده می شود و در پایان پرز اضافی چیده می شود.   ورنی : ورنی، گلیمی است بدون پرز و یک رو، که عموما” بدون نقشه و به صورت ذهنی توسط دختران و زنان عشایر مناطق مغان، ارسباران و مشکین شهر بافته می شود. این نوع گلیم در کردستان و کرمان با طرح و نقش دیگری بافته می شود که در کرمان آن را “شیریکی پیچ” می نامند. بهترین ورنی های ایران توسط ایل شاهسون یا ایلسون تولید می شود که سابقه طولانی در این زمینه دارن، به گونه ای که همواره واژه ورنی با نام شاهسون قرین بوده است.   به طور کلی از لحاظ بافت گلیم های ایرانی به دو شیوه بافته می شود : ۱- شیوه پود گذاری : در این شیوه تنها از نخ تار ( چله) و نخ پود برای بافت گلیم استفاده می شود پودهای رنگارنگ را از زیر و روی رشته های تار عبور می دهند، با تغییر رنگهای پود است که نقشها پدیدار می شود و هر دو روی گلیم صاف، هموار و همرنگ می شود.   ۲- شیوه پود پیچی : در این شیوه علاوه بر نخ تار و نخ پود از پودی نازک نیز در بافت استفاده می شود و در واقع پود به حالت پیچش از میان نخهای تار عبور نموده، سپس با عبور پود نازک و کوبیدن آن با شانه، عمل در گیری نخ های تار و پود قطعی می شود. این شیوه بافت که بسیاری از صاحب نظران آن را حدواسطی میان گلیم بافی و قالی بافی دانسته اند، در واقع آخرین منزلگاه تکامل گلیم بافی به قالیبافی می باشد. بافت گلیم معروف به ورنی در آذربایجان شرقی و نیز بافت گلیم معروف به شیریکی پیچ در استان کرمان بدین شیوه است. این نوع گلیم ها را که به شیوه پود پیچی بافته می شوند سوماک نام نهاده اند. گاهی روی گلیم ها راسوزن دوزی می کنند، این گلیم ها به گلیم سوزنی شهرت دارند منبع:tebyan-zn.ir بیشتر بخوانید

آموزش تصویری انواع بافت دستبند دستبندهای بافت یکی از مدل دستبندهایی است که می توانید به راحتی با الگوهایی در منزل تان درست کنید. در این مقاله طرز بافت دو مدل دستبند بافت را به شما آموزش داده ایم.  آموزش تصویری بافت دستبند در خانه به راحتی با نخ های رنگی بلااستفاده ای که در منزل تان دارید می توانید دستبندهای بافت رنگی درست کرده و آنها را با رنگ لباس تان ست کنید. آموزش بافت دستبند با نخ های رنگی آموزش بافت دستبند آموزش تصویری بافت دستبند منبع : seemorgh.com بیشتر بخوانید